O mieszkańcu Wyrazowa, który Luwr uratował

Z naszą gminą związanych jest wiele interesujących osób, które wyróżniły się nawet w historii Europy. Dzisiaj przedstawimy postać niezwykłą, lecz nieco zapomnianą. Ciężko znaleźć w opracowaniach o gminie Blachownia informacje o niej, jednak po kilku długich wieczorach udało się  to zrealizować.  Mamy nadzieję, że poniższy wpis przybliży Wam nieco tę wspaniałą postać. Naszą historię zaczniemy jednak w dalekiej Francji.

Współczesny Luwr, autor zdjęcia: Pani Edyta Mandryk

Chyba każdy z nas słyszał o Luwrze, jednym z największych i najpiękniejszych muzeów na świecie. Jego początki sięgają średniowiecza, a dokładnie XII wieku, kiedy to król Filip II August wzniósł zamek warowny, w miejscu obecnego muzeum. Luwr w XIV wieku był rezydencją królewską za sprawą Karola V Mądrego. W XVI wieku natomiast Franciszek I zmienił tę budowlę na renesansowy pałac. W 1672 r. Ludwik XIX przeprowadził się do Luwru i pozostawił tam bogatą kolekcję dzieł sztuki antycznej. W 1699 r. odbyła się pierwsza wystawa. Podczas rewolucji Zgromadzenie Narodowe wydało dekret o zamienieniu pałacu na muzeum, które zostało otwarte 10 sierpnia 1793 roku. Ekspozycja liczyła wtedy zaledwie 537 obrazów. Muzeum zostało zamknięte w latach 1796-1801, ale już w latach 50-tych XIX wieku liczba dzieł wynosiła 20 tysięcy.

Opisując dzieje Luwru dodarliśmy do lat 70-tych XIX wieku, które nas najbardziej interesują. W 1870 r. wybuchła wojna francusko-pruska. Prusacy w zaledwie 2 miesiące przełamali obronę francuską, biorąc do niewoli 100-tysięczną armię wraz z Napoleonem III. Sam Paryż był oblegany od września 1870 roku przez 4 miesiące. Na czele rządu stanął Luis Thiers, który przyjął propozycje pokojowe od Bismarcka. Kapitulacja nie spodobała się ludności paryskiej, powołano Gwardię Narodową, w której szeregi wstępowało coraz więcej Francuzów. Powstała tzw. Komuna Paryża, nawiązująca do instytucji o tej samej nazwie z 1792 roku. Rada Komuny podejmowała wiele decyzji dotyczących ustroju, ale też jej rozkazem przystąpiono do niszczenia obiektów, które uważane były za symbole starego porządku. Zniszczony został np. pomnik Napoleona I. 20 maja rozpoczął się tzw. Krwawy Tydzień, w wyniku którego wojska rządowe odzyskały władzę. Komunardzi za wszelką cenę planowali opóźnić posuwanie się wojsk rządowych, wzniecali pożary, planowali zniszczyć katedrę Notre-Dame, podpalano pałace, i siedziby władz.

Okładka Przewodnika po Luwrze autorstwa Floriana Trawińskiego – ze zbiorów własnych

Tutaj pojawia się postać Floriana Trawińskiego. W okresie Komuny Paryskiej wchodził w skład jej władz, jako kierownik resortu kultury i sztuki. Miał wtedy zaledwie 21 lat. W maju 1871 roku wycofujący się komunardzi chcieli podpalić Luwr. Historia mówi, że Trawiński potajemnie podmienił beczki z naftą na beczki z wodą, ratując muzeum od zniszczenia. Nowe badania mogą dowodzić, że była to jedynie piękna legenda, ale… o tym w kolejnych wpisach. Po upadku Komuny, mimo młodego wieku, Florian Trawiński był pracownikiem głównego sekretariatu francuskich Muzeów Narodowych, by następnie zostać dyrektorem Luwru. Funkcję dyrektora pełnił przez 35 lat. Opublikował szereg prac o historii sztuki, archeologii i muzealnictwie, stworzył przewodnik po Luwrze, napisał wiele artykułów naukowych, literackich i dotyczących archeologii. Za swoją działalność został laureatem nagrody Akademii Francuskiej, otrzymał również najwyższe odznaczenie francuskie – Legię Honorową i został mianowany dożywotnim Sekretarzem Generalnym Francuskich Muzeów Państwowych.

Zmarł 7 lutego 1906 roku i został pochowany na cmentarzu Montparnasse. Jego potomkowie żyją do dzisiaj w Kanadzie i Belgii. W Paryżu w 2004 roku odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Florianowi Trawińskiemu, jej fundatorem było Ministerstwo Obrony Narodowej. Na tablicy widnieje napis:

FLORIAN TRAWIŃSKI, 1850-1906. KAWALER LEGII HONOROWEJ SYN KOMISARZA CYWILNEGO I WOJSKOWEGO POLSKIEGO RZĄDU POWSTAŃCZEGO 1863 R. SEKRETARZ GENERALNY MUZEÓW FRANCUSKICH OCALIŁ LUWR w 1871 R. WDZIĘCZNI RODACY – 2004

Na koniec zostawliśmy najciekawsze, mianowicie wyjaśnienie, jaki związek osoba Trawińskiego ma z naszą Blachownią. Otóż Florian  Trawiński urodził się w Wyrazowie 16 października 1850 roku, o godzinie ósmej rano. Podczas chrztu nadano mu imiona: Florenty Jan Andrzej. Jego ojcem był Andrzej Trawiński, który pracował w Częstochowie jako kontroler skarbowy, a matką Eugenia Ferencewiczowa. Poniżej znajdziemy akt urodzenia potwierdzający te dane. Ojciec Floriana był związany z Olkuszem i walczył w Powstaniu Styczniowym. Po upadku powstania emigrował z synami do Drezna, a następnie do Francji, w której zaczęła się nasza niesamowita historia o tym, jak Polak urodzony w Wyrazowie uratował najwspanialsze muzeum na świecie!

Źródła internetowe podają szczątkowe informacje o Trawińskim. Najciekawiej udokumentowane życie rodziny Floriana Trawińskiego znajdziemy w publikacji  Ilcusiana z 2013 roku, wydawanej przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Olkuszu. Natomiast o samym bohaterze z Wyrazowa najwięcej informacji znajdziemy w Almanachu Częstochowy z 2006 roku, gdzie dr Barbara Kubicka-Czekaj zamieściła historię życia Floriana Trawińskiego. Nie sposób nie zgodzić się ze słowami autorki, kończącymi rozdział:

Czas, by nadano jego imię jakieś szkole (nie tylko w Wyrazowie czy Blachowni), a najwyższa pora, by nosiła je jakaś ulica w Częstochowie. O takich jak on upominał się Juliusz Słowacki, nakazując: „Tego wskrzeście, kto wart życia”.

Okładka Almanachu Częstochowy z 2006 roku, Wydawca Towarzystwo Przyjaciół Częstochowy

Ciekawostki:

Florian Trawiński należał do szeregów komunardów, za jego czyn groziła mu nawet kara śmierci ze strony rewolucjonistów. Po upadku Komuny, Francuzi okrutnie postępowali z komunardami, życie Trawińskiego mogło być i z tej strony zagrożone, jednak dostrzeżono jego zasługi dla kultury i ocalenie zasobów Luwru, zamiast kary śmierci mógł dalej pracować w muzeum i został jego dyrektorem.

W naszych zbiorach znajduje się IV wydanie wcześniej wspomnianego przewodnika. Po raz pierwszy Guide Populaire du Musee du Louvre ujrzał światło dzienne w 1900 roku, a jego reedycje ukazywały się do 2013 roku.

W akcie urodzenia widnieje imię Florenty, prawdopodobnie Trawiński zmienił imię na Florian lub używał tego imienia.

Akt urodzenia Floriana Trawińskiego znajdziemy na stronie www.familiyserach.org, wybieramy link ze źródeł i odnajdujemy pozycję 451.

 

Źródła:

Barbara Kubicka-Czekaj – Florian Trawiński (1850-1906) -częstochowianin, obrońca Luwru w 1871 r.
Jerzy Roś – Ilcusiana, nr 8, Olkusz 2013
Zdjęcia współczesnego Luwru otrzymane dzięki uprzejmości Pani Edyty Mandryk
www.familysearch.org
www.wikipedia.org
Zbiory własne